Санатыма дуу, ааспыты...

Тыйаатыр кэнниттэн Анатолий Пантелеймонович таһырдьа эрдэ соҕус тахсан ааны манаабыта. Баччааҥҥа диэри кими да күүппэтэх, көрсүбэтэх-атаарсыбатах киһиэхэ дьикти соҕус кэтэһии этэ. Суоппарын ыытан бастаан сибэкки ылларыах курдук санаан баран, саараабыта. Аны... Аанчык сөбүлүө суоҕа. Булгуччу бу киэһэ Анна Алтановнаны көрсөн кэпсэтэрэ киниэхэ бэйэтигэр наада курдуга.

Өр буолбатаҕа, Анна икки уолугар арыаллатан бу тахсан кэлбитэ. «Кэргэнэ тоҕо кэлсибэтэх бэйэтэй» диэн мунаарар санаа ханан эрэ охсуллубута да, сонно бэйэтэ хардара охсубута «дьыалабыай киһи, ыраах командировка, дэлэлээх үһүө».

— Анна Алтановна, баһаалыста аҕыйах түгэҥҥэ миигин болҕойоргор көрдөһөбүн, — диэбитигэр уолаттар, хап-сабар ийэлэрин кытта сүбэлэһэн сибигинэһэ охсоот, элэс гыммыттара.

Икки сиппит киһи, дьахтардаах эр киһи, тыйаатыр иннинээҕи болуоссакка туран хаалбыттара. Хайа-хайалара истэриттэн саҥалара тахсыбакка, туох да диэн ылбычча кэпсэтэ охсуохтарын билбэккэ, мух-мах барбыттара. Урут маннык буолбат этэ. Холкутук, аһаҕастык, ыраастык, үөрэ-көтө чэпчэкитик сэлэһэллэрэ. Ол кэмтэн ыла сүүрбэччэ сыл түргэн бэйэлээхтик элэс гыммыт. Ити тухары биирдэ да көрсүбэтэх, оччолорго олус чугастыы Аанчыктаах Толик, билигин ардылара алыс аппыт Анналаах Анатолий, иккиэн да арааһы саныы бу турдахтара. Хайалара да кэпсэтиини саҕалыан бииртэн эрэ куттанар-сэрэнэр.

Аанчык тугу эмэ эттэҕинэ, быһаараары оҥоһуннаҕына, Толик аны: «Санатыма дуу, ааспыты... Барыта бүппүтэ...», — диэн кэбиһээрэй. Оччотугар тугу кэпсэтээри тохтоттоҕой... таабырын дии.

Толик Аанчыктан саллар, уһун киэһэлэргэ, эрэйдээх түүннэргэ сүрэҕэр кистээбит, күүһүнэн саба баттаабыт иэйиитин быктардаҕына, арай: «Санатыма дуу, ааспыты... Барыта ааспыта, симэлийэн сүппүтэ...» — диэтин? Оччоҕо туох диэри кини мааҕыҥҥыттан манаан турбутай... эрэй дии.

Эргиллэ түһээт, икки аҥыы барыахтарын туох эрэ биллибэт саарабыл тутар курдуга. Бэйэ-бэйэлэригэр тардыһалларын курдук, ситимнии сатыыр эмиэ туох эрэ баара. Арай, бу икки киһи курус сүрэхтэрин ириэрэ охсорго соҕотох төрүөт сирэйдэригэр суруллубут этэ: ыраас сүрэххэ, сылаас быарга, чэбдик тыҥаҕа ханан да өстүһүү өһүөнэ, буруйдааһын будула, кэлэйии кэтэмэҕэйэ күлүгүрэн да көстүбэтэ...

Төһө өр маннык чуумпутук туруохтара эбитэ буолла... Тохтоппут, тыл көтөхпүт, таалан туран уу чуумпуну таһаарбыт буруйдааҕын быһыытынан уонна, хайа муҥун, эр киһи буоллаҕа эбээт, эр хаанын ылбыт Толик балаһыанньаттан тахсаары, акаары баҕайытык:

— Аанчык, Анатолий Соргоев мин уолум дуо? — диэн ыйытааччы буолла. Онтукатыттан бэйэтэ соһуйда, сонно бэйэтигэр абаккаран, сымыһаҕын быһа ытырда, модун сүрэҕэ мөҕүл гынна. «Бүттэхпит, кэм буолаахтыам», — диэн, саҥарбытын кытта кэмсиннэ.

— Толик эн биһикки уолбут. Мэлдьи эйигин санатар. Ол иһин куруук эн мин аттыбар баар курдуккун...— умса туттубут сирэйин дьэ өрө көтөҕөн, Аанчык кинини кыл түгэнэ утары көрөн ылла.

Сып-сырдык, дьэп-дьэҥкир, ардах уутун санатар харах уута, кыламан быыһынан кыырпах саҕа таммах буолан, мүччү ыстанан тахсан тохтубата, иэдэһинэн сүүрбэтэ. Аанчык бу да сырыыга кыатанна, биллэ сиигирбит үчүгэйкээн харахтарынан халлааны симириктии одуулаата. Толик соһуйбута арай бииртэн. Кини хайыы үйэ умнубут эбит, Аанчык ханнык да түгэҥҥэ соһуйан өрө көтөр, сөҕөн өрө көрөр омуна суох биир мээрэй майгылааҕа, онто билигин да баар...

— Оччоҕо... тоҕо Анатольевич диэбэтиҥ?

«Оо, мас акаарыа! Итини ыйытаары Аанчыгы бачча өр күүппүтүөҥ? Бэйи, бу туох абааһыта имнэннэй?!»

— Эйиэхэ мэһэйдээмээри, олоҕу уустугурдумаа-ры...— олох холку харда хап-сабар иһилиннэ.

— Альфред эмиэ... Алтанович... тоҕо?

«Оо, сүрүн, доппуруостаан эрэбин дуу? Наадам атын да киси эбиппин...»

— Алигы Толябар доҕор гынаары детдомтан иитэ ылбытым, — Аанчык кыыһырыахтааҕар кыл түгэнэ өссө мичилийэн ылла ээ!

— Ээ...

Эмиэ саҥата суох турдулар. Өр турдулар. «Оо, сордоох, туохта эмэ саҥарыый даа! Бачча тухары этиэххин баҕарбыккыттан туохта эмэ быктарыый?!» Толик, биир сиргэ тэпсэҥэлии-тэпсэҥэлии, сиэбигэр уктубут илиилэрин иһирдьэ мускуйбахтаан, наар иһигэр бэйэтин кытта бэйэтэ эрэ кэпсэтэ турдаҕа үһү.

— Чэ, мин барыым... оҕолор күүтүөхтэрэ.

— Ыык...

Огдо «Санатыма дуу, ааспыты...» (Айар, 2023) кинигэтиттэн быһа тардан.

Кинигэ «Айар» бары маҕаһыыннарыгар атыыланар